Pszczoły od tysięcy lat budzą zachwyt swoją niezwykłą organizacją i pracowitością. Są jednym z najważniejszych elementów ekosystemu – zapylają rośliny, dzięki czemu możliwe jest istnienie większości upraw i roślin dziko rosnących. Szacuje się, że aż trzy czwarte gatunków roślin na Ziemi potrzebuje owadów zapylających, a bez pszczół znacząca część pożywienia, które trafia na nasze stoły, po prostu by nie powstała. Oprócz tego pszczoły dostarczają cennych produktów – miodu, pyłku, propolisu, mleczka pszczelego i wosku – które od wieków wykorzystywane są w lecznictwie i kosmetyce. Ale dziś naukowcy coraz częściej przyglądają się pszczołom w zupełnie nowym kontekście – jako potencjalnym sprzymierzeńcom w walce z rakiem.

Zespół naukowców kierowany przez prof. Mirosława Szczepańskiego z Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego od kilku lat bada właściwości jadu pszczelego, a szczególnie jego głównego składnika – melityny. To peptyd o silnym działaniu biologicznym, który w dużych ilościach może być toksyczny, ale w kontrolowanych dawkach potrafi w niezwykle selektywny sposób niszczyć komórki nowotworowe. W laboratorium naukowcy z WUM udowodnili, że jad pszczeli działa destrukcyjnie na komórki raka języka i raka płuc, jednocześnie oszczędzając zdrowe komórki. Badania te prowadzone były w modelu in vitro, czyli w warunkach laboratoryjnych, i ich wyniki zostały zaprezentowane podczas międzynarodowego kongresu pszczelarskiego Apimondia 2025 w Kopenhadze. Według prof. Szczepańskiego uzyskane efekty otwierają nową perspektywę w kierunku opracowania preparatów wspomagających leczenie nowotworów, ale droga do ich zastosowania w terapii człowieka jest jeszcze długa. Konieczne są dalsze badania toksykologiczne i kliniczne, aby ocenić bezpieczeństwo i skuteczność takiego podejścia.

Choć jad pszczeli nie jest dziś lekiem przeciwnowotworowym, produkty pszczele od dawna znajdują zastosowanie w medycynie. Miód wykazuje właściwości antybakteryjne, przeciwzapalne i wspomagające gojenie ran. Propolis, czyli kit pszczeli, stosowany jest w leczeniu infekcji dróg oddechowych i jako naturalny środek wzmacniający odporność. Mleczko pszczele zawiera liczne białka, witaminy i mikroelementy, które wspierają regenerację organizmu, a pyłek kwiatowy poprawia witalność i odżywienie tkanek. Coraz częściej te naturalne substancje wykorzystywane są jako uzupełnienie terapii, także u pacjentów onkologicznych, w celu poprawy ogólnej kondycji, łagodzenia skutków leczenia i wzmacniania odporności.

Pszczoły – choć małe i niepozorne – okazują się potężnymi sprzymierzeńcami człowieka. Nie tylko podtrzymują życie na Ziemi, zapylając rośliny, ale być może w przyszłości pomogą także w leczeniu chorób, które dziś budzą największy lęk. Ich jad, odpowiednio zbadany i wykorzystany, może stać się inspiracją dla nowej generacji leków przeciwnowotworowych. Naukowcy z Polski wpisują się w światowy nurt badań, który pokazuje, że rozwiązania, których szukamy w nowoczesnej medycynie, często znajdują się bardzo blisko nas – w naturze, z którą żyjemy od zawsze.